Biến đổi khí hậu và lao động phi chính thức: Bằng chứng thực nghiệm từ Việt Nam
DOI:
https://doi.org/10.33301/JED.VI.2615Từ khóa:
Biến đổi khí hậu, lao động phi chính thức, nghèo đói, thất nghiệpTóm tắt
Dựa trên bộ dữ liệu bảng giai đoạn 2006-2021 cho 63 tỉnh thành Việt Nam, nghiên cứu này lượng tác động đa chiều của biến đổi khí hậu - được đo lường bằng số người tử vong và tổng thiệt hại kinh tế do bão lũ - lên tỷ lệ lao động phi chính thức. Kết quả từ mô hình tác động cố định (FEM) với sai số chuẩn vững và phương pháp bình phương tối thiểu tổng quát khả thi (FGLS) chỉ ra rằng: Biến đổi khí hậu không những trực tiếp thúc đẩy gia tăng lao động phi chính thức, mà còn gián tiếp khuếch đại thông qua hai kênh truyền dẫn là thất nghiệp và nghèo đói. Ngược lại, tăng trưởng kinh tế, chất lượng quản trị, đô thị hóa, và đầu tư trực tiếp nước ngoài có vai trò giúp làm giảm tỷ lệ lao động phi chính thức ở Việt Nam. Phát hiện này mở rộng lý thuyết thị trường lao động phân khúc, nhấn mạnh thiên tai không chỉ làm suy yếu khu vực chính thức mà còn đẩy lao động vào vị thế dễ tổn thương. Từ đó, nghiên cứu đề xuất triển khai các chương trình bảo trợ xã hội thích ứng rủi ro, phát triển việc làm công và việc làm xanh, đồng thời nâng cao chất lượng quản trị địa phương nhằm làm giảm hiệu ứng lan truyền của thất nghiệp và nghèo đói sang khu vực phi chính thức trước thách thức của biến đổi khí hậu.
Tài liệu tham khảo
Ajide, F.M. & Dada, J.T. (2024). Globalization and shadow economy: A panel analysis for Africa. Review of Economics and Political Science, 9(2), 166-189.
Alagidede, P., Adu, G. & Frimpong, P.B. (2016). The effect of climate change on economic growth: Evidence from Sub-Saharan Africa. Environmental Economics and Policy Studies, 18(3), 417-436.
Amoah, D.K. (2024). How different theories of development address the relationship between the urban informal economy and poverty in the labour market. Discover Global Society, 2, 104. https://doi.org/10.1007/s44282-024-00131-y.
Bangalore, M., Smith, A. & Veldkamp, T. (2019). Exposure to floods, climate change, and poverty in Vietnam. Economics of Disasters and Climate Change, 3, 79-99. https://doi.org/10.1007/s41885-018-0035-4.
Belasen, A.R. & Polachek, S.W. (2008). How hurricanes affect wages and employment in local labor markets. American Economic Review, 98(2), 49-53. https://doi.org/10.1257/aer.98.2.49.
Burke, M., Hsiang, S.M. & Miguel, E. (2015). Global non-linear effect of temperature on economic production. Nature, 527, 235-239. https://doi.org/10.1038/nature15725.
Colmer, J. (2021). Temperature, Labor Reallocation, and Industrial Production: Evidence from India. American Economic Journal: Applied Economics, 13(4), 101-24.
Dell’Anno, R. & Solomon, O.H. (2008). Shadow economy and unemployment rate in USA: Is there a structural relationship? An empirical analysis. Applied Economics, 40, 2537-2555.
Dell, M., Jones, B.F. & Olken, B.A. (2012). Temperature shocks and economic growth: Evidence from the last half century. American Economic Journal: Macroeconomics, 4(3), 66-95. https://doi.org/10.1257/mac.4.3.66.
Dodman, D., Sverdlik, A., Agarwal, S., Kadungure, A., Kothiwal, K., Machemedze, R. & Verma, S. (2023). Climate change and informal workers: Towards an agenda for research and practice. Urban Climate, 48, 101401. https://doi.org/10.1016/j.uclim.2022.101401.
Doeringer, P.B. & Piore, M.J. (1971). Internal Labour Markets and Manpower Analysis. M.E. Sharpe, Inc., Armonk, New York.
Dunning, J.H. (1981). International Production and the Multinational Enterprise. London: Allen & Unwin.
Garzón, P. & José, P. (2017). The effects of natural disasters on the labour market: Do hurricanes increase informality?. IDB Working Paper Series No. IDB-WP-854. Inter-American Development Bank. https://www.econstor.eu/handle/10419/173903.
General Statistics Office (2023). Overall situation of workers in informal employment in Viet Nam. Hanoi: Youth Publishing House. https://www.gso.gov.vn/wp-content/uploads/2023/06/lao-dong-co-viec-lam-phi-chinh-thuc-o-viet-nam-Eg-final.pdf.
Gray, H.B., Taraz, V. & Halliday, S.D. (2023). The impact of weather shocks on employment outcomes: evidence from South Africa. Environment and Development Economics, 28(3), 285-305. doi:10.1017/S1355770X22000237.
Greene, W. (2012). Econometric Analysis, 7th Edition. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
GSO (2022). Niên giám Thống kê Việt Nam 2021. Nhà xuất bản Thống kê.
Hallegatte, S., Bangalore, M., Bonzanigo, L., Fay, M., Kane, T., Narloch, U., Rozenberg, J., Treguer, D. & Vogt-Schilb, A. (2016). Shock waves: Managing the impacts of climate change on poverty. World Bank, Washington, DC. https://doi.org/10.1596/978-1-4648-0673-5.
Harrison, B. & Sum, A. (1979). The Theory of “Dual” or Segmented Labor Markets. Journal of Economic Issues, 13(3), 687-706.
Henderson, V. (2003). The Urbanization Process and Economic Growth: The So-What Question. Journal of Economic Growth, 8(1), 47-71.
Hoang, H.H. & Huynh, C.M. (2021). Climate Change, Economic Growth and Growth Determinants: Insights from Vietnam’s Coastal South Central Region. Journal of Asian and African Studies, 56(3), 693-704.
Hsiang, S.M. & Jina, A.S. (2014). The causal effect of environmental catastrophe on long-run economic growth: Evidence from 6,700 cyclones. NBER Working Paper No. 20352. National Bureau of Economic Research. https://doi.org/10.3386/w20352.
Huynh, C.M. & Nguyen, P.T.P. (2024). Climate Change, Governance Quality, and Poverty: Empirical Insights from Vietnam’s Provincial Level. Journal of Poverty, 00(00), 1-15. https://doi.org/10.1080/10875549.2024.2338148.
Huynh, C.M., Nguyen, V.H., Nguyen, H.B. & Nguyen, P.C. (2020). One-way effect or multiple-way causality: Foreign direct investment, institutional quality and shadow economy?. International Economics and Economic Policy, 17(1), 219-239.
Huynh, C.M. & Tran, B.K. (2024). Climate change, poverty and child health inequality: Evidence from Vietnam’s provincial analysis. Economic Change and Restructuring, 57, 163. https://doi.org/10.1007/s10644-024-09743-5.
Huynh, C.M. & Tran, N.H. (2025). Foreign direct investment, economic growth, governance quality and the informal economy: Empirical insights from an emerging economy. International Economics, 183, 100619. https://doi.org/10.1016/j.inteco.2025.100619
ILO (2019). Working on a warmer planet: The impact of heat stress on labour productivity and decent work. Geneva: ILO.
La Porta, R. & Shleifer, A. (2014). Informality and development. Journal of Economic Perspectives, 28(3), 109-126.
Li, W., Chen, J. & Yuan, K. (2025). Changes in corporate employment under climate risk. Journal of International Money and Finance, 157, 103368. https://doi.org/10.1016/j.jimonfin.2025.103368.
Liu, T.Y. & Lin, Y. (2023). Does global warming affect unemployment? International evidence. Economic Analysis and Policy, 80, 991-1005.
Maloney, W.F. (2004). Informality revisited. World Development, 32(7), 1159-1178.
Medina, L. & Schneider, F. (2018). Shadow Economies Around the World: What Did We Learn Over the Last 20 Years?. IMF Working Paper WP/18/17. International Monetary Fund.
Mendoza, C.A. & Jara, B. (2020). Natural disasters and informality: Are local labor markets impacted after an earthquake?. Regional Science Policy & Practice, 12(1), 125-157. https://doi.org/10.1111/rsp3.12258
Nguyen, C.P., Nguyen, B.Q. & Le Tran, D.T. (2024). Natural hazards and the influence on the shadow economy: Non-linear evidence from panel analysis. Environment, Development and Sustainability. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s10668-024-05541-1
Pesaran, M.H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. Cambridge Working Papers in Economics 0435. Faculty of Economics, University of Cambridge.
Pesaran, M.H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265-312.
Schneider, F. & Enste, D.H. (2000). Shadow Economies: Size, Causes, and Consequences. Journal of Economic Literature, 38(1), 77-114.
Schneider, F. & Enste, D.H. (2013). The Shadow Economy: An International Survey. Cambridge: Cambridge University Press.
Somanathan, E., Somanathan, R., Sudarshan, A. & Tewari, M. (2021). The impact of temperature on productivity and labor supply: Evidence from Indian manufacturing. Journal of Political Economy, 129(6), 1797-1827.
Torgler, B. & Schneider, F. (2009). The impact of tax morale and institutional quality on the shadow economy. Journal of Economic Psychology, 30(2), 228-245.
Vătavu, S., Tudorescu, C., Lobonţ, O.R., Moldovan, N.C. & Costea, F. (2025). Environmental challenges and effects induced by the shadow economy. In Grima, S., Maditinos, D., Noja, G.G., Stankevičienė, J., Tarczynska-Luniewska, M., Thalassinos, E.I. & Nermend, K. (Eds.), Green Wealth: Navigating towards a Sustainable Future. Emerald Group Publishing Limited, 65-89. https://doi.org/10.1108/S1569-375920250000117005.
VNDDMU (2023). Số liệu thiệt hại do thiên tai. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. https://phongchongthientai.mard.gov.vn.
Williams, C.C. & Youssef, Y. (2015). Combating undeclared work in the European Union: An evaluation of government policy approaches. International Journal of Sociology and Social Policy, 35(5/6), 366-381.
World Bank (2022). Vietnam Country Climate and Development Report. World Bank. https://openknowledge.worldbank.org/entities/publication/29e72556-d255-5c50-a086-245c1ccc4704.
Zivin, J.G. & Neidell, M. (2014). Temperature and the Allocation of Time: Implications for Climate Change. Journal of Labor Economics, 32(1), 1-26. https://doi.org/10.1086/671766.
